Metale ciężkie i ich wpływ na organizm
Przez ostatnie dziesięciolecia znacznie przyśpieszył rozwój przemysłu na świecie. W związku z nim wzrosło niebezpieczeństwo zatrucia środowiska, a co za tym idzie, człowieka metalami ciężkimi. Jak ograniczyć wpływ tych toksyn na nasz organizm? Na czym polega oczyszczanie organizmu z metali ciężkich?
Czym są metale ciężkie? To pierwiastki o gęstości większej niż 4,5 g/cm3. Zalicza się do nich np. kadm, ołów, nikiel, rtęć, cynk. Powszechnie są uznawane za zbędne, a nawet toksyczne dla organizmów żywych. Jednak wśród nich występują mikroelementy niezbędne dla nas w małych ilościach, np. żelazo, cynk. Pierwiastki o nieznanej roli fizjologicznej takie jak kadm, ołów czy rtęć są uznawane za pierwiastki toksyczne. Jakie są główne drogi przedostawania się ich do organizmu człowieka?
Skąd się biorą?
Przemieszczanie się tych pierwiastków do ludzkiego organizmu jest ograniczone działaniem barier biologicznych. Jednakże przy nadmiernym stężeniu metali ciężkich bariery te mają ograniczone działanie, co jest ryzykowne dla zdrowia ludzi. Często jednak na własne życzenie dostarczamy organizmowi te szkodliwe substancje. Na przykład kadm dostaje się do naszego wnętrza przez dym papierosowy. Zbadano, że spalenie jednego papierosa dostarcza do organizmu ludzkiego około 0,1-0,15 μg tego pierwiastka. Poziom tego metalu w surowicy krwi osób palących jest 45-krotnie wyższy niż u osób niepalących. [1] Poza tym źródłem rtęci w naszym organizmie są plomby amalgamatowe, które moglibyśmy wymienić. Jednakże największa ich ilość przedostaje się do naszego organizmu przez układ pokarmowy i układ oddechowy. Aby ustalić skąd się tam biorą trzeba prześledzić całą ich drogę od gleby, przez rośliny, zwierzęta i w konsekwencji do ciała ludzkiego.
Najważniejsze źródła metali ciężkich w glebie to skały macierzyste, emisje przemysłowe, komunikacyjne, rolnictwo oraz gospodarka komunalna. Spośród najbardziej istotnych, powstałych w wyniku działalności gospodarczej człowieka, zanieczyszczeń gleb metalami ciężkimi można wymienić: górnictwo i hutnictwo metali niezależnych, przemysł metalurgiczny, chemiczny, składowanie odpadów oraz spływy powierzchniowe z dróg o dużym natężeniu ruchu. Mimo, że emisja z niektórych tych źródeł znacznie się zmniejszyła na przestrzeni ostatnich lat (np. dzięki paliwom bezołowiowym obniżyło się zanieczyszczenie komunikacyjne) to zagrożenie wciąż jest spore i warto nauczyć się przed nim chronić.
Rośliny są najważniejszym ogniwem w cyklu przemieszczania się metali ciężkich. Pierwiastki te zanieczyszczając glebę hamują rozwój funkcjonujących tam mikroorganizmów co z kolei wpływa na rozwój samych roślin. Pobieranie przez nie metali ciężkich odbywa się przez korzenie i blaszki liściowe. Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na większość roślin występuje często dopiero przy wysokim zanieczyszczeniu gleb metalami ciężkimi. Największą zdolność ich gromadzenia mają sałata, kapusta, buraki, marchew, szpinak, pietruszka i ziemniaki. Zanieczyszczeniu mogą ulec też ziarna zbóż, co w konsekwencji może skazić mąkę i przetwory zbożowe. To może stać się przyczyną skażenia tymi pierwiastkami produktów pochodzenia zwierzęcego. Nasz organizm natomiast jako ostateczny konsument roślin i zwierząt, będący szczególnie wrażliwy na obecność podwyższonych ilości metali ciężkich, zwłaszcza kadmu i ołowiu, jest narażony na ciągłą ich kumulację. Jakie to może przynieść skutki?
Wpływ na organizm człowieka
W przypadku występowania długiego wpływu tych pierwiastków na nasz organizm może dojść do problemów fizycznych takich jak upośledzenia układu mięśniowego i nerwowego oraz przyspieszenie procesów zwyrodnieniowych. To z kolei może doprowadzić nawet do choroby Parkinsona i stwardnienia rozsianego. Mogą też wywoływać zmiany w syntezie białka oraz ATP, czyli głównego nośnika energii w komórkach, co w następstwie może prowadzić do poważnych zmian chorobowych, w tym nowotworowych. Poziom zaburzeń zależy od ilości pierwiastka wprowadzonego do organizmu oraz od ich rodzaju.
Najbardziej toksyczne metale ciężkie
Do najbardziej toksycznych należą: ołów, kadm i rtęć. Metale te łatwo się kumulują w określonych organach, a rakotwórcze oddziaływanie zaczyna się gdy poziom metalu w organizmie przekroczy dawkę progową. Zazwyczaj organy te są związane z eliminacją metali czy detoksykacją. Szczególnie zagrożona jest wobec tego wątroba i nerki. Poza tym kadm wywiera negatywny wpływ na układ rozrodczy. W chorobach nowotworowych gruczołu krokowego wykazano, że pierwiastek ten negatywnie wpływa na metabolizm selenu i cynku poprzez ich wypieranie. [2] Ponadto często stwierdza się kumulację metali w kościach, mózgu i mięśniach. Mogą też wywołać natychmiastowe ostre zatrucia lub stany przewlekłe. Jak oczyścić organizm z metali ciężkich? Jak się ich na bieżąco pozbywać?
Jak oczyścić organizm z metali ciężkich?
Pomocne mogą się okazać różnego rodzaju sprawdzone, domowe sposoby wpływające na oczyszczenie organizmu z metali ciężkich. Jednym z nich są algi, takie jak Chlorella, która jest bogatym źródłem chlorofilu zdolnego wiązać metale ciężkie, a następnie usuwać je z organizmu.
Kolejnym z takich naturalnych środków jest kolendra. Można nią wzbogacić swoją dietę dodając do potraw czy też spożywać w postaci pesto przez trzy tygodnie, dwie łyżeczki dziennie.
Warto też wzbogacić dietę w produkty bogate w selen ponieważ jest on niezbędny w przeciwdziałaniu toksycznym metalom ciężkim. Zawierają go takie produkty jak orzechy brazylijskie, jajka, cebula, brokuły, czosnek.
Poza tym miód pszczeli, propolis i pyłek kwiatowy mają naturalne zdolności do eliminowania z organizmu metali szkodliwych dla zdrowia. Zawierają one flawonoidy, które tworzą z metalami połączenia rozpuszczalne w wodzie i w ten sposób usuwają je z organizmu. Przeprowadzono badania na grupie 119 dzieci z Legnickiego Zagłębia Miedziowego o podwyższonym poziomie ołowiu w surowicy krwi. Przez rok podawano im miód i inne produkty pszczele. Po zastosowaniu tej diety obniżył się średni poziom ołowiu w surowicy krwi dzieci z 9,8 µg/dl do 6,4 µg/dl, to jest o 37%. [3]
Świetnym sposobem na oczyszczenie organizmu z metali ciężkich są też ćwiczenia fizyczne i korzystanie z sauny. Pot jest świetnym środkiem do usunięcia metali ciężkich z organizmu. Jeśli chodzi o aktywność fizyczną to tylko pojedyncza sesja ćwiczeń na rowerze może podwoić poziom kluczowych enzymów, które odpowiadają za odtruwanie organizmu.
Jak może pomóc nam łopian.
Łopian może być dla naszego organizmu korzystnym wsparciem. Przebadany przez Instytut Biolit łopian wiekszy, pochodzi z czystych, wolnych od przemysłu obszarów Ałtaju. Badania nad skutecznością substancji czynnych w nim zawartych, takich jak lignany, kwas asparaginowy, arktyina i arktygenina, przeprowadzono w Syberyjskim Państwowym Uniwersytecie Medycznym w Tomsku.
Wykazano, że działanie tych substancji może wspomagać układ trawienia, mechanizmy w naszym organizmie sprzyjające w usuwaniu toksycznych metabolitów, pobudzania wydzielania soków żołądkowych i żółci w wątrobie i pozytywnie wpływa na regenerację wątroby. Jest to bardzo istotne, gdyż jak wykazano wcześniej jest to organ najbardziej narażony na działanie toksycznych metali. Poza tym jest to roślina adaptogenna więc zawarte w niej substancje czynne regularnie przyjmowane do naszego organizmu będą mu pomagać na bieżąco utrzymać prawidłowe trawienie, co przyczyni się do dobrego naszego samopoczucia.
źródła:
[1] Satarug S., Moore M. R.: Adverse health effects of chronic exposure to low-level cadmium in foodstuffs and cigarette smoke. Environ. Health Perspect. 2004, 112, 10, 1099. [2] Nakamura K., Yasunaga Y., Ko D., Xu L. L., Moul J. W., Peehl D. M., Srivastava S., Rhim J. S.: Cadmium-induced neoplastic transformation of human prostate epithelial cells. Int. J. Oncol. 2002, 20, 3, 543.[3] Strugała-Stawik H, Stawik K, Pietraszkiewicz T i wsp. Stan zdrowia i stężenie wybranych metali we krwi – ocena wyników badań dzieci z Zagłębia Miedziowego za rok 1993. Konf. Nauk., Legnica 1994
monografia:
bibliografia:
1. Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi, Inżynieria i Ochrona Środowiska 2012, t. 15, nr 2, s. 169-180, Agnieszka Ociepa – Kubicka i Ewa Ociepa
Aktualności
