Czym są adaptogeny? Utrzymaniu odporności i podczas wzmożonej ekspozycji na stres

W kręgu współczesnego społeczeństwa, pełnego wyzwań i napięć, poszukiwanie równowagi i sposobów na wzmocnienie odporności psychicznej i fizycznej staje się priorytetem. W tym pełnym gonitwy świecie, kiedy życie stawia przed nami różnorodne wyzwania, adaptogeny wkraczają do pomocy, jako tajemnicze dary natury, gotowe wesprzeć nasze ciała i umysły, w trudnych i zmiennych sytuacjach.

Historia adaptogenów sięga odległych czasów, a jest odkrywana stopniowo przez różne kultury i epoki. Ich niezwykła zdolność dostosowywania się do potrzeb organizmu, łagodzenie stresu i utrzymanie homeostazy organizmu, czyni je niezastąpionymi w dzisiejszym świecie.

W tym artykule przejdziemy przez historię, definicję i praktyczne zastosowania adaptogenów, które od wieków fascynują ludzkość. Zanurzmy się więc w świat adaptogenów – darów natury, które przetrwały próbę czasu, inspirując nas do odkrywania ich potencjału dla zdrowia i równowagi.

Definicja adaptogenu

Adaptogeny to wyjątkowa kategoria ziół i substancji naturalnych, które pełnią kluczową rolę w zdolności organizmu do jego adaptacji, do zmieniających się warunków otoczenia oraz wielu stresorów życiowych. Podstawową cechą adaptogenów jest ich zdolność do promowania homeostazy, czyli utrzymania równowagi w organizmie poprzez wsparcie naturalnej odporności, zwiększenie sił witalnych oraz minimalizowanie skutków stresu.

Kluczowe kryteria, które definiują adaptogeny, obejmują:

• Pochodzenie naturalne: adaptogeny pochodzą z substancji naturalnych, często z roślin, co zwiększa ich bezpieczeństwo i gwarantuje naturalność.
• Nietoksyczność: powinny być nieszkodliwe dla organizmu, nie wywoływać negatywnych skutków ubocznych bądź uzależnień.
• Działanie niespecyficzne: ich wpływ obejmuje cały organizm, działając holistycznie na różne układy i procesy fizjologiczne.
• Normalizujący wpływ: adaptogeny regulują funkcjonowanie organizmu, przywracając go do naturalnej równowagi bez nadmiernego stymulowania czy blokowania normalnych funkcji

Aktywność adaptogenów opiera się na zasadach:

• Działanie nieswoiste: Adaptogeny wspomagają zdolność organizmu do radzenia sobie z czynnikami stresogennymi, wspomagając adaptację i utrzymanie prawidłowych procesów fizjologicznych
• Utrzymywanie homeostazy: Ich głównym celem jest utrzymanie równowagi w organizmie, co przekłada się na utrzymanie prawidłowej odporności odporności oraz redukcję skutków negatywnego wpływu stresu

Czym zatem są adaptogeny?

Prosto mówiąc, adaptogeny są niezastąpionymi sojusznikami współczesnego człowieka, którzy oferują Nam naturalne wsparcie w utrzymaniu zdrowia psychicznego i fizycznego w tak dynamicznym, współczesnym świecie.

Działanie adaptogenów i ich źródła

Adaptogeny, czyli wyjątkowe rośliny o zdolnościach przystosowawczych, wykazują szereg korzystnych właściwości dla zdrowia ludzkiego. Te niezwykłe cechy są szczególnie zauważalne w przypadku roślin rosnących na obszarach jak Syberia czy góry Ałtaju. Ich potęga wynika z wyjątkowych warunków, w jakich się rozwijają – czyste tereny i dobra jakość ziemi.

Te rośliny, będące naturalnymi magazynami energii, zmuszone są walczyć o przetrwanie w trudnych warunkach klimatycznych. Ich reakcją jest kumulacja substancji aktywnych, które nadają im wyjątkowe właściwości, w tym:

• Antyoksydacyjne działanie – ze względu na potrzebę obrony przed stresem oksydacyjnym, rośliny te wytworzyły silne właściwości antyoksydacyjne.
• Ochrona przed stresem środowiskowym i psychicznym – adaptogeny wspierają organizm w walce z różnorodnymi formami stresu, zarówno psychicznego, jak i wywołanego przez środowisko zewnętrzne
• Poprawa funkcji organizmu – regularne stosowanie wspiera ogólną kondycję, regenerację oraz utrzymuje zdrową równowagę psychiczną i fizyczną.
• Wspomaganie układu odpornościowego – działając na poziomie komórkowym, wzmacniają naturalną odporność organizmu.
• Pozytywny wpływ na funkcje mózgu – adaptogeny mają korzystny wpływ na mózg, ukłąd nerwowy oraz różne gruczoły wewnętrzne.

Jednakże, pamiętajmy, kluczowe jest środowisko, w którym te rośliny rosną. Tereny takie jak Syberia czy góry Ałtaju zapewniają odpowiednie warunki do rozwoju adaptogenów. Czyste obszary i bogata w makro i mikroelementy ziemia sprawiają, że rośliny tam rosnące są doskonalszymi źródłami tych korzystnych substancji.

Warto podkreślić, że właściwości adaptogenów są skutkiem ich walki o przetrwanie w niekorzystnych warunkach atmosferycznych takich jak wiatr, wysoka/ niska temperatura, silne nasłonecznienie. Im trudniejsze środowisko, tym więcej substancji aktywnych rośliny wytworzą, aby przetrwać. Dlatego właśnie – tylko adaptogeny z terenów naturalnych, nieskażonych przemysłem, mogą dostarczyć pełnię swoich właściwości dla zdrowia i dobrostanu ludzkiego.

Adaptogeny i ich właściwości

Lista adaptogenów jest dość długa, dlatego w tym materiale chcemy przytoczyć kilka tych bardziej znanych i mniej, a posiadających niezwykłe właściwości dla utrzymania zdrowia organizmu

• Żeń-szeń azjatycki (żeń-szeń Panax) – zdecydowanie najbardziej popularny, często stosowany, z wieloletnią tradycją w medycynie naturalnej wschodu. Związki aktywne tej niezwykłej rośliny wspomagają utrzymanie prawidłowej pracy układu odpornościowego, stanowią naturalne źródło antyoksydantów a dodatkowo przyczyniają się do zachowania dobrej kondycji fizycznej i umysłowej. Korzeń żen-szenia to popularny składnik suplementów dla zachowania wydajności poznawczej, witalności organizmu, utrzymania sprawności i kondycji seksualnej. (Tonizyd)
• Różeniec górski (Rhodiola rosea) – przyjaciel naszego układu nerwowego. Ekstrakt z różeńca górskiego znany jest przede wszystkim, ze swoich właściwości antystresowych, poprawiających wydolność fizyczną i umysłową, redukujących zmęczenie oraz regulujących funkcje układu nerwowego. (Tonizyd, Pantobiol 1)
• Shilajit (potocznie znany jako Mumio) – w tradycyjnych praktykach dbałości o zdrowie bliskiego wschodu, czy w medycynie chińskiej, uważa się, że żywica skalna mumio posiada szerokie spektrum właściwości prozdrowotnych. Bogactwo minerałów i związków aktywnych mumio, może wykazywać właściwości, wspierające zdrowie stawów, układu immunologicznego, prawidłowej regeneracji, oczyszczania i poprawy zdolności adaptacyjnych. (Mumio)
• Lakownica żółtawa (grzyb reishi) – symbol zdrowia, długowieczności i dobrej kondycji. Grzyb ceniony przez setki lat w medycynie chińskiej, przede wszystkim dzięki wysokiej zawartości związków aktywnych. Reishi – wspomaga odporność, reguluje reakcje stresowe, wspiera zdrowie serca, układ krążenia, oraz działa antyoksydacyjnie. Jednak ! Jeżeli sięgasz po suplementy zawierające w swym składzie grzyb reishi – dopytaj o źródła z jakich pochodzą, ponieważ to grzyby dziko rosnące wykazują lepsze właściwości prozdrowotne. (Reishi kan)
• Eleuterokok kolczasty (Eleutherococcus senticosus) – inaczej znany jako żeń-szeń syberyjski. Kolejny sprzymierzeńcem dobrego nastroju, wspomagający funkcje poznawcze i umysłowe. Korzeń eleuterokoka dodatkowo przyczynia się do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi, ma dobroczynny wpływ na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi, wspiera system odpornościowy i utrzymanie zdolności adaptacyjnych. (Tonizyd, Pantobiol 1)
• Łopian większy (Arcticum lappa) – a przede wszystkim jego podziemne części, niezwykle znane i cenione, w medycynie bliskiego wschodu. Korzeń łopianu większego dzięki zawartości inuliny, wspomaga prawidłową perystaltykę jelit, stanowi doskonałą pożywkę dla naszej mikroflory bakteryjnej, a dodatkowo wspomaga utrzymanie prawidłowego poziomu cukry we krwi i utrzymania komfortu trawienia. Związki aktywne korzenia łopianu, będą wspomagały prawidłową – bezpieczną detoksykację, zdrową odporność i piękną kondycję naszych włosów, skóry i paznokci. (Toksidont Maj Plus, Nasiona Łopianu, Reishi kan)
• Topora czarna (Populus Nigra) – roślina bogata w związki salicynowe o właściwościach p/zapalnych. Wśród suplementów możemy spotkać wodne roztwory kory topoli, wykorzystywane przede wszystkim dla wsparcia zdrowia układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Związki aktywne topoli czarnej, są szczególnie cenione w rejonach Syberii, gdzie wykorzystywane są w problemach zapalnych, bakteryjnych czy dla utrzymania prawidłowej kondycji płuc i ich pęcherzyków. (Populin Plus)
• Jodła Biała (Abies Pectinata) – źródło m.in bioprzyswajalnego żelaza, cynku, magnezu, miedzi, witamin z grupy B, które korzystnie wspomogą Twoją odporność, poziom energii, koncentrację, a dodatkowo dzięki właściwościom fitoncydów – związków chemicznych wytwarzanych przez rośliny wyższe, wspomaga prawidłową odporność i zdrowie dróg oddechowych. Ekstrakty wodne Jodły Białej, są wykorzystywane w krajach Azji, dla wspomagania prawidłowej formuły krwi, wspomaganiu przy terapii anemii, czy dla utrzymania prawidłowej gęstości tkanki kostnej. (Florenta Plus)
• Szczodrak Krokoszowaty (Rhaponticum carthamoides) – tysiącletni mieszkaniec gór Ałtaju, znany również jako leuzea ałtajska czy korzeń marala. W medycynie ludowej roślina ceniona za swoje właściwości antyoksydacyjne, dodające energii i wspomagające adaptację do zmieniających się warunków zewnętrznych. Jego unikalne właściwości adaptogenne sprawiają, że jest popularnym składnikiem suplementów diety i preparatów mających na celu wspieranie zdrowia i redukcję stresu. (Pantobiol 1)
• Aralia wysoka (Aralia elata) – kolejna roślina o potencjale adaptogennym, ceniona zwłaszcza w medycynie chińskiej i koreańskiej. Jako adaptogen, aralia wspomaga organizm w radzeniu sobie ze stresem oraz wykazuje właściwości dla utrzymania prawidłowych funkcji układu odpornościowego. (Pantobiol 1)

Polskie adaptogeny w ofercie Biolit

Jak łączyć adaptogeny?

Adaptogeny można łączyć w sposób, który wzmacnia ich wzajemne działanie, a jednocześnie minimalizuje ryzyko przeciążeń organizmu. W farmakoterapii zaleca się stosowanie kilku adaptogenów o komplementarnym działaniu, aby uzyskać synergistyczny efekt.

• Różeniec górski (Rhodiola rosea) z ashwagandhą (Withania somnifera) – ta kombinacja działa wspierając prawidłowe funkcje układu nerwowego, wspierając wytrzymałość fizyczną i psychiczną.
• Żeń-szeń (Panax ginseng) i Eleuterokok kolczasty (Eleutherococcus senticosus) – te adaptogeny są często stosowane razem, by wesprzeć energię i wytrzymałość, jednocześnie wspomagając reakcję organizmu na stres.
• Schisandra (Schisandra chinensis) i bazylia azjatycka (Ocimum sanctum) – te rośliny wspierają odporność oraz działają kojąco na układ nerwowy.

Warto zwracać uwagę na dawkowanie i indywidualną reakcję organizmu na kombinacje adaptogenów. Zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem terapii.

W czym tkwi sekret wykorzystania adaptogenów Biolit?

Koncepcja wykorzystania substancji adaptogennych do zachowania zdrowia była stworzona przez Rosjan i wyprzedziła o 20-30 lat medycynę holistyczną, różniąc się od niej głębszym sięgnięciem do mechanizmów regulacji homeostazy i bardziej naukowym, systemowym podejściem. Prof. Burkowa powołując Instytut Biolit, za misję jego przyjęła zarówno stworzenie preparatów wykorzystujących surowce z ekologicznych terenów i unikalne technologie, jak i opracowanie kompleksowych procedur w oparciu o te preparaty, które w swojej skuteczności zaskakują polskich i europejskich specjalistów zwłaszcza w obecnych trudnych dla utrzymania zdrowia czasach.

Powstanie każdego produktu poprzedzone jest długoletnimi badaniami specjalistów firmy, które prowadzone są wspólnie z wiodącymi instytutami naukowymi Syberii. Głównym partnerem Biolit jest Syberyjski Uniwersytet Medyczny w Tomsku.

Co nas wyróżnia?

• Ponad 300 pozycji rozwiązań opartych o opatentowane technologie wodnej ekstraktacji bez konserwantów i stabilizatorów;
• Uprawa roślin adaptogennych wyłącznie w warunkach środowiska wolnego od zanieczyszczeń przemysłowych na terenach zachodniej Syberii i Ałtaju, na glebach bogatych w makro- i mikroelementy;
  Surowiec standaryzowany z kontrolą jakości z własnego przedsiębiorstwa w cyklu zamkniętym;
• Przedkliniczne i kliniczne badania surowca i gotowych produktów prowadzone są według wymogów stosowanych do preparatów leczniczych;
• Ugruntowany system fitoterapeutycznych działań oparty o badania kliniczne;
• Innowacyjne autorskie programy fitoterapeutyczne: Fitosanacja, Fitooptymizacja, poparte wieloletnią praktyką uznanych specjalistów i naukowców.

Przejście przez historię i właściwości adaptogenów to podróż w głąb ludzkiej wiedzy i zrozumienia natury. Widzimy, jak wiele dowiedzieliśmy się z tej podróży – od starożytnych praktyk po nowoczesne informacje. Ta podróż nie tylko otwiera nam oczy na potężny potencjał roślin, ale również uczy nas szacunku i wdzięczności wobec tych darów natury. Dlatego warto wybierać mądre rozwiązania i skorzystać z tak bogatej gamy adaptogenów – dostosowując ten najbardziej odpowiedni dla siebie.

Historia adaptogenów

Historia adaptogenów stanowi fascynującą podróż poprzez różne epoki i kontynenty, a ich zapisany wpływ na ludzkość zaczyna się już w okresie II wojny światowej, kiedy to Wehrmacht prowadził badania nad substancjami roślinnymi, mającymi zwiększyć odporność i wytrzymałość żołnierzy.

To właśnie w 1947 roku rosyjski naukowiec, dr. Nikołaj Lazarew, wprowadził pojęcie „adaptogeny”. Później, w 1950 roku blok wschodni oficjalnie zaadaptował termin „adaptogeny”, co zaowocowało powstaniem nowej uczelni, poświęconej badaniom tych niezwykłych substancji. Badania pod kierunkiem Brekhmana i Dardymova w latach 50-tych doprowadziły do stworzenia klasycznej definicji adaptogenów.

Nie tylko w bloku wschodnim , ale już tysiące lat temu, na obszarach Chin, Indii i Iranu, rośliny adaptogenne były traktowane jako wyjątkowe eliksiry, dostępne wyłącznie dla elitarnych jednostek – od władców po wysoko postawionych urzędników. Nawet postacie historyczne takie jak Czyngis-chan korzystały z tych „boskich mikstur” opartych na adaptogenach dla swojej rodziny, najwyższych oficerów, a nawet koni wojskowych.

Po II wojnie światowej, Rosyjskiej Akademii Nauk wskazano opracowanie produktów zwiększających wydajność elitarnego personelu, wojskowych, polityków, sportowców, a nawet kosmonautów. W tym czasie, najpopularniejsze adaptogeny to m.in. eleuterokok kolczasty, szczodrak krokoszowaty, różeniec górski czy grzyby Reishi i Mumio.

Pierwsze artykuły na Zachodzie dotyczące adaptogenów pojawiły się w 1969 roku, a w latach 70-tych zaczęto je stosować w sporcie, co przyczyniło się do imponujących wyników podczas zawodów olimpijskich.

Okres między latami 1989 a 2005 to czas, kiedy U.S. DEPARTMENT OF AGRICULTURE oraz amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zaczęły oficjalnie uwzględniać termin „adaptogen” na opakowaniach różnych preparatów, co podkreśliło ich znaczenie i użyteczność.

Symbolem nowego rozdziału w historii adaptogenów był 1996 rok, kiedy Valeri Polyakov, rekordzista pod względem czasu spędzonego poza orbitą ziemską (437 dni na orbicie stacji Mir), podzielił się swoimi spostrzeżeniami na temat adaptogenów. Jego relacja z sympozjum w szwedzkim Göteborgu potwierdziła istotną rolę adaptogenów w diecie kosmonautów, redukujących zmęczenie i wspierających adaptację do warunków w kosmosie.

Odkrycie adaptogenów stało się nowością dla świata zachodu w kontekście koncepcji przywracania zdrowia poprzez regulację homeostazy. Od lat 80-tych do 2005 roku rozpoczęły się intensywne badania adaptogenów na Zachodzie, które nadal trwają. Publikacje w międzynarodowej bazie danych PubMed wskazują na rosnące znaczenie adaptogenów w medycynie i ciągłe zainteresowanie naukowców ich właściwościami

Adaptogeny – najczęściej zadawane pytania

Jakie adaptogeny na stres?

Adaptogeny znane z redukcji stresu, poparte badaniami medycznymi, obejmują:

• Ashwagandha (Withania somnifera) – badania wykazały, że wspiera procesy obniżające poziom kortyzolu, hormonu stresu, co przyczynia się do redukcji uczucia lęku i stresu.
• Różeniec górski (Rhodiola rosea) – znany ze swojego działania wpierającego dobry nastrój, wytrzymałość psychiczną i fizyczną w obliczu stresu.
• Schisandra (Schisandra chinensis) – wspomaga odporność organizmu na stres, funkcje poznawcze i koncentrację.
• Bazylia azjatycka (Ocimum sanctum) – znana jako „święta bazylia” działa kojąco na układ nerwowy i wspomaga regenerację organizmu w stresie.

Kiedy nie warto brać adaptogenów?

Adaptogeny, mimo że uważane za bezpieczne, mogą nie być odpowiednie w niektórych sytuacjach zdrowotnych:

• Choroby autoimmunologiczne – adaptogeny, takie jak żeń-szeń czy echinacea, mogą stymulować układ odpornościowy, co w przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń czy reumatoidalne zapalenie stawów, może zaostrzyć objawy.
• Zaburzenia hormonalne – niektóre adaptogeny, jak ashwagandha, mogą wpływać na poziom hormonów tarczycy, co może być ryzykowne dla osób z zaburzeniami tarczycy.
• Choroby układu sercowo-naczyniowego – adaptogeny, takie jak żeń-szeń, mogą podnosić ciśnienie krwi i tętno, co może być problematyczne dla osób z nadciśnieniem lub innymi chorobami serca.

W każdym przypadku warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem terapii adaptogenami.

Czy adaptogeny są bezpieczne?

Adaptogeny są generalnie uważane za bezpieczne w stosowaniu, jeśli są stosowane zgodnie z zaleceniami. W badaniach nad adaptogenami, takich jak żeń-szeń, ashwagandha czy różeniec, nie odnotowano poważnych skutków ubocznych u zdrowych osób. Ważne jest jednak, aby:

• Przestrzegać odpowiedniego dawkowania.
• Konsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku przewlekłych chorób, przyjmowania leków na receptę lub występowania schorzeń metabolicznych.
• Adaptogeny pochodzące z wiarygodnych źródeł i poddane odpowiedniej kontroli jakości są bezpieczniejsze.

Czy adaptogeny można brać w ciąży?

Nie zaleca się stosowania adaptogenów w ciąży, ponieważ brakuje wystarczających badań klinicznych potwierdzających ich bezpieczeństwo dla kobiet ciężarnych i rozwijającego się płodu. Niektóre adaptogeny, takie jak ashwagandha, mogą wpływać na równowagę hormonalną, co może być ryzykowne w czasie ciąży. Przed zażyciem jakichkolwiek suplementów, w tym adaptogenów, kobieta w ciąży powinna skonsultować się z lekarzem.

Czy adaptogeny wspomagają koncentrację?

Wiele adaptogenów wspiera koncentrację i funkcje poznawcze.
Adaptogeny takie jak:

• Różeniec górski (Rhodiola rosea) – wspiera pamięć i koncentrację, zmniejszając jednocześnie objawy zmęczenia psychicznego.
• Schisandra (Schisandra chinensis) – znana jest ze zdolności do zwiększania wytrzymałości umysłowej, wspierając prawidłowe procesy koncentracji i funkcji poznawcze.
• Bacopa monnieri – stosowana od wieków w medycynie ajurwedyjskiej, wspomaga pamięć i koncentrację, szczególnie w sytuacjach stresowych.

Adaptogeny są obiecującą grupą naturalnych środków wspomagających zdrowie i radzenie sobie ze stresem, ale ich stosowanie zawsze powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem.

Informacje zawarte w tym tekście mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej ani zaleceń dotyczących leczenia. Zanim zdecydujesz się na jakiekolwiek zmiany w swoim zdrowiu, włączając adaptogeny do swojej diety czy rutyny zdrowotnej, zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem bądź specjalistą ds. zdrowia, aby uzyskać odpowiednie i spersonalizowane porady.